Yüksek Tansiyon Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Kan basıncınız sağlıksız bir düzeye yükseldiğinde, yüksek tansiyon ya da hipertansiyon oluşur. Kan basıncınızı ölçtüğünüzde elde ettiğiniz değer, kan damarlarından geçen kan miktarı ve kalp tarafından pompalanan kanın damarlarda karşılaştığı direnç miktarına göre hesaplanır.
Kan damarlarının dar olması kanın karşılaştığı direnci arttırır. Atardamarlar ne kadar dar ise tansiyon o kadar yükselir. Bu durum uzun süre devam ettiğinde, kalp hastalığını da kapsamak üzere ciddi sağlık sorunları oluşur. Bu yazımızda yüksek tansiyon hakkında bilmeniz gerekenler hakkında bilgi veriyoruz. .
Hipertansiyon çok yaygın rastlanan bir rahatsızlıktır. Hipertansiyon genellikle birkaç yıl içinde gelişir. Bu süreçte hastalar, herhangi bir belirti fark etmeyebilirler. Belirti vermemesine rağmen tansiyonun yüksek seyretmesi kan damarları, beyin, kalp, gözler ve böbrekler gibi çeşitli organları olumsuz etkilemeye başlar.
Hipertansiyon ile mücadelede erken teşhis çok önemlidir. Düzenli olarak tansiyonunuzu ölçerek kontrol etmeniz, olabilecek değişiklikleri erken fark etmenizi sağlar.
Kan basıncınız yani tansiyonunuz yükseldiğinde, doktorunuz tansiyonunuzun yüksek kalıp kalmadığını, kan basıncınızın normal düzeye geri dönüp dönmediğini takip etmek için birkaç hafta kan basıncınızı kontrol etmenizi ve bulunan değerleri not etmenizi isteyebilir.
Hipertansiyon teşhisiniz varsa, hem doktorunuzun önerdiği reçeteli ilaçları kullanmanız, hem de yaşam tarzınızı değiştirmeniz gerekir. Hipertansiyon kontrol altına alınmadığında kalp krizi ve/veya felç gibi çok önemli sağlık problemlerine yol açabilir.
Hipertansiyonun Sebepleri
İki tür hipertansiyon görülmektedir. Her 2 türün oluşma sebebi farklıdır. Sebeplerine göre yüksek tansiyon hakkında bilmeniz gerekenler şunlardır:
Primer Hipertansiyon
Primer hipertansiyon aynı zamanda esansiyel hipertansiyon olarak da adlandırılır. Primer hipertansiyon net bir sebep olmadan zamanla ortaya çıkar. Yüksek tansiyon hastaları arasında sık rastlanan tür, esansiyel hipertansiyondur.
Bu konuda çeşitli araştırmalar yapılmış olmasına rağmen, esansiyel hipertansiyonun kesin sebebi bilinmemektedir. Esansiyel hipertansiyon pek çok faktörün bir araya gelmesi ile oluşur. Bu sebepler şunlardır:
l Kalıtım: Bazı insanlar kalıtsal olarak hipertansiyon geliştirmeye yatkındır. Bu kişilerin ebeveynlerinden aldıkları gen mutasyonu ya da genetik anomali hipertansiyona yol açabilir.
l Fiziksel Değişimler: Vücutta yaşanan bazı değişiklikler hipertansiyona yol açabilir. Sözgelimi yaşlanmaya bağlı olarak böbrek fonksiyonlarında değişiklikler yaşanırsa, vücudun tuz ve sıvı dengesi bozulabilir. Bu değişim hipertansiyon gelişmesine yol açabilir.
l Çevresel Faktörler: Kişinin yaşam tarzının hareketsiz olması, kötü beslenme ya da sağlıksız yaşam tarzı seçimleri hipertansiyon gelişimi üzerinde etkili olabilir. Özellikle sağlıksız yaşam tarzı seçimi, bireylerde fazla kilo alımına sebep olur. Fazla kilolu ya da obez olmak direk olarak hipertansiyon riskini arttırır.
Sekonder Hipertansiyon
Sekonder hipertansiyon birden ortaya çıkar. Sekonder tansiyonu tetikleyebilen başlıca sebepler şunlardır:
l Böbrek hastalığı
l Obstrüktif uyku apnesi
l Doğuştan gelen kalp problemleri,
l Tiroit sorunları
l İlaçların yan etkileri
l Uyuşturucu kullanımı
l Kronik alkol kullanımı
l Böbrek üstü bezi sorunları
l Bazı endokrin tümörleri
Hipertansiyon Belirtileri
Hipertansiyon çok uzun yıllar boyunca hatta on yıllarca yıl hiç belirti vermeden seyredebilir. Hipertansiyon belirtileri net bir şekilde ortaya çıktığında bile, bu belirtiler başka problemlere bağlanabilir. Şiddetli hipertansiyon belirtileri şunlardır:
l Baş ağrısı
l Nefes darlığı
l Burun kanaması
l Yüz kızarıklığı
l Baş dönmesi
l Göğüs ağrısı
l Görme problemleri
l İdrarda kan
Bu tip semptomlar ortaya çıktığında vakit kaybetmeden bir acil servise gidilmelidir. Bu belirtiler her hipertansiyon hastasında görülmez. Fakat böyle bir durum ortaya çıktığında vakit kaybetmek, ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Hipertansiyonunuz olup olmadığını anlamanın en kesin ve doğru yolu düzenli olarak tansiyon kontrolü yapmaktır. Eğer kalp hastalığı gibi bir probleminiz varsa ya da bir başka risk faktörüne sahipseniz, tansiyonunuzu ne sıklıkla kontrol etmeniz gerektiğini doktorunuza sorun.
Yüksek Tansiyon Teşhisi
Yapılan kontrol sonucunda kan basıncınızın yüksek olduğu saptanırsa, doktorunuz birkaç gün ya da birkaç hafta boyunca tansiyonunuzu kontrol etmenizi isteyebilir. Bu kontroller sonucunda kan basıncınız sürekli yüksek kalırsa, doktor genellikle altta yatan sağlık sorunları hakkında bilgi sahibi olmak için daha fazla test isteyecektir. Bu amaçla istenen başlıca testler şunlardır:
l İdrar tahlili
l Kolesterol taraması
l Çeşitli kan testleri
l Elektrokardiyogram (EKG)
l Kalp ve/veya böbrek ultrasonu
Testlerden elde edilen sonuçlara göre doktorunuz hipertansiyona sebep olan sekonder faktörleri saptayabilir. Bu süreç devam ederken, aynı zamanda doktorunuz yüksek tansiyonunuzu tedavi etmeye başlayabilir. Ne kadar erken tedaviye başlanırsa, organlarda kalıcı hasar olması o kadar önlenir.
Yüksek Tansiyon Ölçümlerine Göre Gruplar
Tansiyon ölçümü sırasında 2 sayı dikkate alınır. Bu sayılar şunlardır:
l Sistolik kan basıncı: Bu ilk rastlanan ve genellikle daha yüksek olan sayıdır. Kalp attığında ve kan pompalarken damarlarda oluşan basıncı gösterir.
l Diyastolik kan basıncı: Bu ölçüm sırasında ikinci olarak rastlanan sayıdır. Kalp atışları esnasında atardamarlardaki basıncı belirtir.
Kan basıncı okumaları 5 ana grupta sınıflandırılır. Bu 5 grup ve kan basıncı değerleri şunlardır:
l Sağlıklı Tansiyon: Sağlıklı kan basıncı değerleri 120/80 mm Hg cıva olarak ölçülen değerlerdir.
l Yüksek Tansiyon: Sistolik sayı 120-129 arasında iken, diyastolik sayı 80 mm Hg’ den daha azdır. Çoğu kez yüksek tansiyon tedavisinde doktorlar ilaç vermezler, onun yerine bazı yaşam tarzı değişikliklerini önerir.
l 1. Evre Hipertansiyon: Sistolik sayı 130-139 mm Hg arasında iken diyastolik sayı 80- 89 mm Hg arasındadır.
l 2. Evre Hipertansiyon: Sistolik sayı 14 mm Hg veya daha yüksektir. Diyastolik kan basıncı ise 90 mm Hg veya daha yüksektir.
l Hipertansif Kriz: Sistolik kan basıncı 180 mm Hg’nin üzerindedir. Diyastolik kan basıncı ise 120 mm Hg’nin altındadır. Bu değerlere rastlandığında hastanın acilen yardım alması gerekir. Kan basıncı bu derece yükseldiğinde, aynı zamanda göğüs ağrısı, baş ağrısı, nefes darlığı ya da bir takım görsel değişiklikler varsa hastanın vakit kaybetmeden acil servise götürülmesi gerekir.
Yukarıda bildirilen kan basıncı değerleri çocuklarda ve gençlerde daha farklıdır. Eğer çocuğunuzun kan basıncını izlemeniz gerekirse, sağlıklı tansiyon aralıkları hakkında doktorunuzdan bilgi alın.
Yüksek Tansiyon Tedavi Yöntemleri
Yüksek tansiyon tedavisi sizin test sonuçlarınıza göre doktorunuz tarafından belirlenir. Eğer primer hipertansiyonunuz varsa yaşam tarzınızda sağlıklı değişiklikler yapmak yeterli olabilir. Yaşam tarzınızı değiştirmenin yeterli olmadığı hallerde, doktorunuzun yazdığı ilacı kullanmalısınız.
Sekonder hipertansiyonunuz varsa, doktorunuz sekonder hipertansiyona sebep olan sağlık sebebine odaklanır. Bu sebebin tedavisine geçilir. Fakat zaman zaman hipertansiyonun altında yatan nedenler tedavi edildiği halde, tansiyon yine de yüksek kalabilir. Böyle hallerde doktorunuzun önerdiği sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerini benimsemeniz ve/veya doktorunuzun reçete ettiği ilaçları kullanmanız gerekebilir.
Hipertansiyon tedavileri zaman içinde değişebilir. Başlangıçta işe yarayan çözümler, bir süre sonra etkisiz kalabilir. Bu nedenle hipertansiyonunuz varsa, düzenli olarak doktorunuza görünmeyi ihmal etmeyin.
Yüksek Tansiyon İçin Ev Çareleri
Sağlıklı yaşam tarzını benimsemek, yüksek tansiyona sebep olan etkenleri kontrol edebilmenize yardımcı olabilir. Sağlıklı bir yaşam tarzı için dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:
Sağlıklı Bir Diyet Uygulamak
Sağlıklı beslenme yüksek tansiyonu kontrol altına almak için çok yararlıdır. Yüksek tansiyonun kontrol edilebilmesi olası komplikasyon risklerini azaltır. En çok korkulan komplikasyonlar şunlardır:
l Kalp hastalığı
l Felç
l Kalp krizi
Kalp sağlığı için diyetinizde arttırmanız gereken başlıca besinler şunlardır:
l Meyveler
l Sebzeler
l Tam tahıllar
l Balık vb. yağsız protein kaynakları
Fiziksel Aktiviteyi Arttırmak
Sağlıklı bir kiloya ulaşmak için fiziksel olarak aktif olmalısınız. Düzenli egzersiz yapmak kilo vermenize, stres düzeyinizi azaltmanıza, tansiyonunuzu doğal yollarla düşürmenize ve kardiyovasküler sisteminizi düzenlemenize yardımcı olabilir.
Bu amaçla haftada 5 gün yaklaşık 30 dakika fiziksel egzersiz yapın.
Sağlıklı Kiloya Ulaşmak
Aşırı kilolu ya da obez iseniz, bir diyetisyene başvurun. Hem fiziksel aktivitenizi arttırarak, hem de yediklerinizi kontrol ederek tansiyonunuzu düşürebilirsiniz.
Stresle Mücadele Etmek
Stresle başa çıkmak için düzenli egzersiz yapmak çok yararlıdır. Bunun yanı sıra stresinizi azaltmak için uygulayabileceğiniz diğer yöntemler şunlardır:
l Meditasyon
l Derin nefes egzersizi
l Masaj
l Kas gevşemesi egzersizi
l Yoga ya da tai chi çalışmaları
l Düzenli uyku
Daha Temiz Bir Yaşam Tarzı Benimsemek
Daha sağlıklı ve temiz bir yaşam tarzı için dikkat etmeniz gereken faktörler şunlardır:
l Sigarayı bırakın, tütün damarlarınızın çeperlerini sertleştirir ve vücut dokularınıza zarar verebilir.
l Alkol alımınızı sınırlandırın. Alkol alımı kan basıncını yükseltir.
l Daha az et, daha çok sebze meyve tüketin.
l Diyetiniz ile birlikte sodyum alımını azaltın. Restoran yemekleri ya da paketli gıdalar genellikle çok fazla sodyum içerir.
l Tatlılardan uzak durun.
Yüksek tansiyon hakkında bilmeniz gereken başlıca bilgileri öğrendiğinize göre, vakit kaybetmeden doktorunuzla görüşerek önerilerini uygulamaya başlayın.
